Ngày 30/7, “Nhóm Nghiên cứu về Kịch bản Cung – Cầu Điện Tương lai” thuộc Tổ chức Điều phối Liên vùng các Nhà điều hành Truyền tải điện (OCCTO) đã công bố báo cáo cuối cùng, khiến giới năng lượng và dư luận không khỏi lo ngại.
Báo cáo mô phỏng nhu cầu và khả năng cung ứng điện của Nhật Bản trong các mốc 2040 và 2050. Kết quả: ở phần lớn kịch bản, nguồn cung đều không đủ đáp ứng nhu cầu — ngay cả khi toàn bộ các nhà máy điện hạt nhân đủ điều kiện vận hành 60 năm được gia hạn tối đa, đồng thời các dự án thay thế được triển khai. Một số chuyên gia còn cho rằng, ngay cả khi mở rộng quy mô điện hạt nhân hơn nữa, Nhật Bản vẫn sẽ phải đối mặt nguy cơ thiếu điện.
Bản nghiên cứu này không trực tiếp ràng buộc Kế hoạch Năng lượng Cơ bản của quốc gia, mà chủ yếu mang tính tham khảo. Việc mô phỏng được thực hiện bởi Viện Nghiên cứu Trung ương về Công nghiệp Điện lực, Viện Nghiên cứu Công nghệ Đổi mới vì Trái đất (RITE) và Deloitte Tohmatsu Consulting.
Hai mốc thời gian, nhiều kịch bản khác biệt
Nhu cầu điện năm 2019 là 880 tỷ kWh. Đến năm 2040, nhóm nghiên cứu đưa ra hai giả định: 900 tỷ kWh và 1,1 nghìn tỷ kWh. Năm 2050 được phân tích với bốn kịch bản: 950 tỷ, 1,15 nghìn tỷ, 1,25 nghìn tỷ và 1,5 nghìn tỷ kWh.
Về nguồn cung, ba mức giả định được xây dựng dựa trên tỷ lệ đóng góp của điện hạt nhân, năng lượng tái tạo và hệ thống lưu trữ pin: cao, trung bình và thấp. Đối với điện nhiệt, các kịch bản bao gồm cả công nghệ khử carbon (lưu trữ hydro, thu hồi CO₂) lẫn yếu tố lão hóa và thay thế thiết bị.
Điểm nghẽn lớn: chỉ cân bằng khi nhu cầu thấp
Với kịch bản nhu cầu năm 2040 là 900 tỷ kWh, cung điện chỉ vượt cầu nếu năng lượng nhiệt giữ nguyên công suất so với năm 2019, điện hạt nhân chiếm 20% tổng sản lượng và năng lượng tái tạo tăng 1,7 lần so với hiện tại.
Đến 2050, khi nhu cầu ở mức 950 tỷ kWh, nguồn cung chỉ đáp ứng được trong hai trường hợp: năng lượng tái tạo tăng gấp đôi, điện hạt nhân giảm dần nhưng vẫn duy trì công suất hiện tại, và điện nhiệt giữ nguyên quy mô. Nếu nhu cầu vượt mức này — chẳng hạn 1,25 nghìn tỷ kWh — tình trạng thiếu điện sẽ xảy ra ngay cả khi năng lượng tái tạo tăng gấp ba và điện hạt nhân cùng điện nhiệt vẫn duy trì ở mức năm 2019.
Tranh cãi về ước lượng nhu cầu
Theo OCCTO, nguyên nhân khiến nhu cầu điện tăng chủ yếu đến từ làn sóng chuyển đổi số (DX) và sự bùng nổ của các trung tâm dữ liệu. Tuy nhiên, nhiều ý kiến phản biện. Một nhà báo chuyên ngành năng lượng nhận xét: “Liệu Nhật Bản có thực sự cần nhiều trung tâm dữ liệu đến vậy? Hiệu suất tiết kiệm năng lượng của chất bán dẫn và thiết bị đang cải thiện, dân số thì giảm mạnh. Không chắc nhu cầu sẽ tăng vọt như dự báo.”
Dù vậy, giới chuyên môn cũng đồng thuận rằng khác với trước đây, việc dự báo nhu cầu điện dài hạn đang trở nên khó khăn hơn bao giờ hết. Điều đó đồng nghĩa, bài toán bảo đảm nguồn cung ổn định cho Nhật Bản trong những thập kỷ tới sẽ là thách thức lớn, không chỉ về công nghệ mà còn cả về chiến lược năng lượng quốc gia.
Nguồn: YAHOO! JAPAN ニュース (https://news.yahoo.co.jp/articles/246bcd9deea1dd9fde29b5a9f9eec177a9f100e)