Tại Nhật Bản, các dịch vụ tái tạo hình ảnh và giọng nói người đã mất bằng trí tuệ nhân tạo (AI) đang mở ra cách tưởng nhớ hoàn toàn mới. Từ phát biểu trong tang lễ đến trò chuyện tương tác, công nghệ này mang đến cảm giác “gặp lại” người thân, nhưng cũng đặt ra hàng loạt câu hỏi về đạo đức và pháp lý.
Những “lời nhắn từ cõi bên kia” nhờ AI
Tháng 12/2024, trong lễ tang ở Shizuoka, hình ảnh ông Shigeo Murakawa (98 tuổi) xuất hiện trên màn hình gửi lời cảm ơn. Đoạn video không được quay khi ông còn sống, mà do AI tạo từ 90 phút hình ảnh lưu giữ trước đó. Gia đình tin rằng đây là mong muốn của ông.
Dịch vụ này do Alpha Club Musashino phát triển, chỉ cho phép hiển thị video trên nền tảng của công ty để tránh sao chép hoặc sử dụng sai mục đích.
Nhiều công ty tham gia – mỗi nơi một cách tiếp cận
WellStep (Tokyo) đã nhận hơn 200 yêu cầu từ tháng 2, chủ yếu cho lễ cưới và sự kiện tưởng niệm, nhưng từ chối triển khai tính năng trò chuyện vì lo ngại gây nghiện.
Ngược lại, công ty công nghệ Newzia cho phép người dùng trò chuyện tự nhiên với “AI người đã mất”, nhờ vào dữ liệu hình ảnh, giọng nói và mô tả tính cách. Tuy nhiên, đại diện công ty thừa nhận chưa rõ đây là liệu pháp chữa lành hay nguy cơ phụ thuộc.
Xu hướng toàn cầu, lo ngại toàn cầu
Tương tự Nhật Bản, dịch vụ này đang lan sang Trung Quốc, Hàn Quốc và Mỹ. Tại Mỹ, một tòa án từng cho phép trình chiếu video AI của nạn nhân, gây tranh cãi về tính khách quan.
Các chuyên gia cảnh báo nguy cơ lạm dụng, từ deepfake đến vi phạm phẩm giá người đã mất. Giáo sư Keisuke Sato (Đại học Sophia) nhấn mạnh:
“Người chết không có nhân quyền và chưa có khung pháp lý bảo vệ họ trong kỷ nguyên AI.”
Liệu đây là bước tiến nhân văn hay ranh giới nguy hiểm? Câu trả lời vẫn chưa rõ ràng, nhưng điều chắc chắn: công nghệ đang đi nhanh hơn luật pháp, và xã hội cần chuẩn bị trước khi vượt quá khả năng kiểm soát.
Nguồn: YAHOO! JAPAN ニュース (https://news.yahoo.co.jp/articles/061ece2e64e4c6928a7d360f0c858eaf424c8805?page=2)